Díli – Prokuradoria Distritál Díli (PDD) hamutuk ho Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Díli nian sosializa Lei kona-ba armas brankas iha Suku Bebonuk, Dom Aleixo, Díli iha Tersa (17/10/2017).

Tuir Prokuradór Distritál Díli, Alfonso Lopes, sosializasaun Lei Númeru 5/2017 kona-ba Regime Jurídico Relativo à Prática de Artes Marciais, Rituais, Armas Brancas, Rama Rambon ne’ebé publika iha Jornál Repúblika iha 19 Abríl 2017 ne’e importante atu komunidade lokál bele komprende no kumpri lei ne’e.

“Sosializasaun (kona-ba lei, red) ne’e ba ema hothotu tanba lei ne’e iha ona no aplika ba ema hotu, la haree ba kargu ministru ka liurai; katak kuandu viola lei tenke ezekuta no lori ba tribunál,” Prokuradór Alfonso dehan.

Artigu 2 (1.b) hosi Lei ne’e, hamutuk ho Dekretu Lei Nú. 30/2014 kona-ba Regime jurídico da importação, produção, comércio, posse e utilização de armas brancas, defini armas brancas nu’udar kualkér objetu ka instrumentu hotu ne’ebé iha lámina ko’a nian ka ho tutun miik sira seluk  ne’ebé uza hodi hakanek ka haborus isin to’o ka liu hosi sentimetru ualu, ka hirak ne’ebé uza hodi husik ka tuda-sai lámina ka buat kro’at sira seluk ne’ebé utiliza ba kualkér infrasaun kriminál.

Artigu ne’e (2.2) haktuir katak armas brancas mak objetu ka instrumentu hirak hanesan rama ambon, diman, espada, katana, samurai, tudik, nst.

Artigu 19 hosi Lei ne’e hatuur katak ema ne’ebé de’it mak rai halo krimi ruma ho rama ambon no arma branka sira seluk liuhosi lala’ok fabrika, importa, uza, kaer, lori, rai, sosa no hetan objetu hirak ne’e sei simu kastigu prizaun tinan haat to’o ualu.

Maibé elementu sira hosi F-FDTL, PNTL, majistradu, ofisiál justisa no funsionáriu Estadu nian ne’ebé envolve no pratika lala’ok sira relasiona ho utilizasaun no pose ba arma branka entaun sei hetan pena prizaun hosi tinan neen to’o tinan sanolu.

Tuir Dr. Alfonso durante ne’e dezempeñu PNTL ne’ebé sempre serbisu hamutuk ho Ministériu Públiku iha área redusaun kriminalidade iha rai-laran bainhira halo atuasaun no ezekusaun tuir Prosesu Kódigu Penál  no lei sira seluk ne’ebé aplikável iha Timor-Leste.

Segundu Komandante PNTL Munisípiu Díli, Superintendente Asistente Euclides Belo dehan razaun ba sosialiazasaun iha Bebonuk ne’e mosu tanba PNTL rejista taxa kriminalidade aas liu iha Suku Bebonuk hosi Postu Administrativu Dom Aleixo, bainhira kompara ho postu administrativu sira seluk iha Díli.

PDD no PNTL planeia atu halo sensibilizasaun kona-ba Lei Armas Brankas nian iha suku hothotu iha Postu Administrativu Dom Aleixo nian, hodi nune’e komunidade lokál bele kontribui ba pás no estabilidade iha sira-nia área.

“Sosializasaun iha Suku Bebonuk ida-ne’e, tantu ba feto ka mane, hodi bele intende di’ak liután Lei Númeru 5/2017 atu sira hatene hodi tau iha prátika nune’e bele kontribui ba ita-nia pás no estabilidade ka hakmatek iha Suku Bebonuk nia laran,”dehan Euclides.

Postu Administrativu Dom Aleixo kompostu hosi suku ualu, inklui Suku Bebonuk ne’ebé sai nu’udar suku foun ida hosi Postu Administrativu ne’e.

Superintendente Asistente Euclides mós haktuir katak ho sosializasaun ne’e parte PNTL no PDD promove kooperasaun ho autoridade lokál, liliu ho Ofisiál Polísia Suku (OPS), hodi harii pás no estabilidade iha suku laran.

Reprezentante Administradór Dom Aleixo nian, Tomas Barros, haktuir katak ho inisiativa sosializasaun ne’e membru komunidade sira, liliu joven sira, hatene lei ne’e hodi nune’e bele hado’ok sira nia an hosi utilizasaun arma branka iha konflitu no krime.

“Joven sira tenke hado’ok an hosi utilizasaun arma branka nian no evita problema tanba tempu to’o ona atu ita dezenvolve ita-nia nasaun, hadi’ak ita-nia suku no ita-nia aldeia,” apela autoridade lokál ne’e.

Tuir termu Lei ne’e, sira hotu ne’ebé mak hakarak pratika arte marsiál ka ritual tenke hetan lisensa no atividade ne’e sei konsentra iha sentru hirak ne’ebé dezigna ona ba objetivu ne’e.

Kuaze ema 50 mak partisipa iha eventu sensibilizasaun ne’e, inklui reprezentante Administratór Postu Adiministrativu Dom Aleixo, xefe suku no xefe aldeia sira hosi Postu Administrativu Dom Aleixo, reprezentante juventude no feto hosi Suku Bebonuk, no membru komunidade lokál. (Média PJR/ Luis Soares & Maria Lin)