Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian

Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian (KSMP) ne’e órgaun ida-ne’ebé halo parte integrante ho Prokuradoria-Jerál Repúblika ninian. Prezide hosi Prokuradór-Jerál Repúblika, KSMP kompostu hosi vogál haat tan: na’in rua hosi sira ne’e dezignadu, ida hosi Prezidente Repúblika, no ida seluk hosi Governu, no na’in rua eleitu, na’in ida hosi Parlamentu Nasionál, no ida seluk eleitu hosi majistradu sira, entre sira-nia pár (art.° 134, Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste nian; art.° 16.°/1-2, Estatutu Ministériu Públiku nian – EMP).

Nu’udar órgaun superiór jestaun no dixiplina Ministériu Públiku nian, ezerse kompeténsia ba jestaun kuadru sira MP nian, aleinde hala’o funsaun hodi halo nomeasaun, koloka, transfere, promove, ezonera, apresia méritu profisionál no ezerse asaun disiplinár ba majistradu sira Ministériu Públiku nian hotu, la inklui de’it Prokuradór-Jerál Repúblika ho ninia Adjuntu sira. KSMP hala’o funsaun mós kona-ba jestaun no disiplina funsionáriu sira servisu iha Ministériu Públiku, maske ida ne’e la prejuízu ba Prokuradór-Jeral Repúblika ninia kompeténsia sira rasik.

Kompete mós ba KSMP atu: aprezenta proposta orsamentu Prokuradoria Jerál Repúblika nian ba Governu, foti desizaun no fó sai diretiva sira kona-ba organizasaun interna no jestaun kuadru sira Ministériu Públiku nian, propoin providénsia legislativa sira ba Governu hodi hasa’e efisiénsia Ministériu Públiku no hadia instituisaun judisiária sira; deside kona-ba reklamasaun no rekursu ierárkiku sira ne’ebé haktuir lei;  fó sai paresér iha matéria organizasaun judisiária no administrasaun justisa enjerál; nst. (art.° 17.°, EMP).

KSMP funsiona no foti desizaun bainhira hetan prezensa hosi maioria ninia membru sira, no ninia Prezidente mak fó votu kualidade, no hala’o enkontru ordinariamente ba kada fulan tolu ka extraordinariamente, bainhira konvoka hosi ninia Prezidente ka liu hosi pedidu maioria membro sira nian (art.° 18.°, EMP).

Integradu iha Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian funsiona mós Servisu Inspesaun ida, ne’ebé kompete atu hala’o inspesaun no inkéritu sira ba servisu Ministériu Públiku sira nian no ba instrusaun prosesu dixiplinar no, komplementarmente, Inspesaun rekolla mós informasaun kona-ba servisu no méritu majistradu, ofisiál justisa no funsionáriu Ministériu Públiku sira-nian, haktuir deliberasaun sira KSMP nian ka liu hosi inisiativa Prokuradór-Jerál Repúblika nian (art.° 20.°, EMP). Atualmente, Angelina Saldanha mak nu’udar Inspetora  Ministériu Públiku ninian.

  1. Haree kurríkulu hosi Angelina Saldanha, Inspetora Ministériu Públiku nian

    Angelina Joaninha Saldanha moris iha Uatolari, Munisípiu Viqueque, iha loron-10, fulan-agostu, tinan-1973. Iha tinan 1998, hetan lisensiatura iha Direitu hosi Universidade Katólika Soejipranata Semarang, iha Java, Indonézia.

    Tuirmai, fila hikas mai Timor-Leste, servisu tiha iha ONG Bishop Belo Centre for Peace and Development, durante tinan 1999.

    Iha períodu Administrasaun Tranzitória Nasoins Unidas iha Timor-Leste (akrónimu hosi inglés, UNTAET), sai tiha nu’udar juíza instrusaun no, iha tinan-2002 no tinan-2003, okupa tiha kargu nu’udar Juíza Administradora Tribunál Distritál Baukau nian.

    Tama iha Kursu da-I Formasaun ba Majistradu no Defensor Públiku sira, ne’ebé hala’o hosi Sentru Formasaun Jurídika, hahú iha tinan-2005. Hosi tinan-2006 to’o 2007, hetan kolokasaun iha Prokuradoria Repúblika Distritál Dili nu’udar estajiária to’o, iha tinan-2007, simu posse nu’udar Prokuradora Repúblika.

    Nia espesializa ninia an iha kombate ba krime sira ne’ebé hala’o iha ezersísiu funsaun públika sira hahú hosi tinan-2009 no, to’o tinan-2017, nia integra iha ekipa Gabinete Sentrál ba Kombate Korrupsaun no Kriminalidade Organizada nian, ne’ebé funsiona iha Prokuradoria Jerál Repúblika.

    Iha fulan-abril, tinan-2013, hetan nomeasaun nu’udar Prokuradora Distritál Dili no, iha loron-15, fulan-abril, tinan-2016, hetan komisaun servisu ne’ebé hafoun hikas fali ba períodu tinan tolu tan.

    Iha loron-20, fulan-setembru, tinan-2017, Angelina Saldanha simu posse nu’udar Inspetora Ministériu Públiku hodi sai hanesan timoroan dahuluk atu okupa kargu importante ida ne’e.

Kompozisaun Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian:

Prezidente

Prokuradór-Jerál Repúblika, José da Costa Ximenes

Vogál sira

Tiago Amaral Sarmento – hatudu hosi Prezidente Repúblika

Suplente: Maria do Rosário de Fátima Correia

José A. Fernandes Teixeira – hili hosi Parlamentu Nasionál

Suplente: Arlindo Dias Sanches

Rui Pereira dos Santos – hatudu hosi Governu

Suplente: Melissa Ibelda Diliana e Silva Caldas

Nelson Carvalho – hili hosi majistradu sira MP nian (Vise-Prezidente)

Suplente: Matias Soares