Vikeke – Prokuradoria Distritál Baukau liuhosi Prokuradoria Distritu Vikeke hala’o sosializasaun Lei nú. 5/2017 kona-ba Armas Brankas iha Suku Ossu de Cima, iha Postu Administrativu Ossú iha Kinta (30/11/2017) foin lailais ne’e.    

?

Prokuradór Distritu Vikeke Dr. Domingos Gouveia Barreto esplika kona-ba resepsaun prosesuál no informasaun importante kona-ba Lei N’u. 5/2017.

Relativamente ho prosesu kriminál, Prokuradór ne’e hatete katak papél Ministériu Públiku nian iha resesaun prosesuál mak sai titulár ba asaun penal hodi reprezenta ema hotu ne’ebé buka justisa tanba Ministériu Públika mak defende legalidade no objetividade tuir lei ne’ebé prevee ona.

“Ministériu Públiku sai hanesan titulár ba assaun penal hanesan reprezentante minoridade, reprezentante auzente sira inkapasidade, defende legalidade no objetividade tuir lei ne’ebé préve ona,” dehan prokuradór ne’e.

Nia aumenta tan, “Ministériu Públiku mós hanesan na’in ba asaun penál katak tenke kolabora ho tribunál tuir kritériu bazeia ba legalidade ne’ebé iha, dalaruma fó kompeténsia barak ba Ministériu Públiku atu ezerse nia funsaun asaun penál.”

Nia mós haktuir katak karik mosu krime ruma iha komunidade sira leet, komunidade sir abele halo denúnsia ka keixa, liuhosi membru Ofisiál Polísia Suku (OPS) ne’ebé destaka ona iha suku hodi kontinua informa Polísia Postu.

Prokuradór ne’e haktuir mós katak iha Munisípiu Vikeke mosu kazu oioin hahú hosi kazu sivíl to’o kazu criminal, hanesan violensia doméstika, minoridade, hodi salienta katak entre kazu hirak ne’e kazu hirak ne’ebé dominante mak kazu sivíl.

Iha fatin hanesan, Xefe Departementu Konservasaun no Notariadu Munisípiu Vikeke esplika katak ema ne’ebé kondenadu hosi tribunal hato’o ba iha rejistu sivíl hodi halo nia sertifikadu rejistu kriminál.

“Iha rejistu kriminál sei hetan “consta no nada consta”. consta katak ema ne’e komete ona krime, nada consta katak ema ne’e la komete krime. Objetivu hosi rejistu kriminál hodi aban-bainrua karik sidadaun ida atu buka servisu ou ba eskola karik presiza sertifikadu rejistu kriminál, entaun sira bele mai halo rejistu kriminál, ne’ebé hatuur ona iha Dekretu Lei nú. 16/2003.”

Diretór ne’e husu atu autoridade komunitária nian serbisu maka’as hodi prevene krime, liuliu entre joven sira tanba krime ne’e buat ida la di’ak.

Xefe Suku Ossú de Cima Celestino Monteiro de Carvalho haktuir katak ho sosializasaun ne’e komunidade ho ninian suku hatene uitoan ona kona-ba Lei ne’e.

Líder komunitáriu ne’e mós haktuir katak iha Suku Ossú de Cima dala-barak mosu problema, maibé problema ne’ebé barak liu mak kona-ba disputa rai entre komunidade sira.

“Ho sosializasaun ne’e komunidade sira bele simu hanoin ne’ebé di’ak, redús hahalok oioin ne’ebé la-di’ak no uza sasán kro’at tuir nia dalan no tau iha fatin,” nia dehan.

Autoridade sira ne’ebé marka prezensa iha eventu sosializasaun ne’e mak Prokuradór Distritu Vikeke Dr. Domingos Gouveia Barreto, Xefe Departementu Konservasaun no Notariadu Munisípiu Vikeke, Komandante Eskuadra Polísia Ossú Pedro Francisco da Cruz de Carvalho, Xefe Suku Ossú de Cima, hamutuk ho ninian estrutura suku, inklui lia-na’in no membru komunidade local ne’ebé mai hosi aldeia ualu hosi Suku ne’e.  (Média PJR/Maria Lin)