PN ─ iha Kuarta, loron-13,
fulan-Juñu, tinan-2019, Adjuntu Prokuradór-Jerál Repúblika Dr. Alfonso Lopez
partisipa iha diskusaun no votasaun espesiálidade ba projetu no. I/V/2019 – Lei
Anti Korrupsaun, iha Komisaun A, Komisaun ba Assuntu Konstitusionais no
Justisa.
Diskusaun ne’e lidera husi Prezidente Komisaun A, Carmelita Caetano Moniz, iha biban ne’e fó oportunidade dahuluk ba
Adjuntu Prokuradór-Jerál Repúblika, hafoin tuirmai Diretór PSIK no Komisáriu
Anti Korrupsaun Dr. Sérgio de Jesus Hornai hodi hato’o liafuan ruma.
Antes ne’e, Komisaun A halo ona diskusaun kona-ba Lei Anti Korrupsaun, iha
Likisa-Lauhata, hafoin halo fali diskusaun ho entidade sira hanesan Ministériu
Públiku, Diretór PSIK no Komisaun Anti Korrupsaun.
Diskusaun ne’e, hamosu hanoin no pergunta oioin hosi Deputadu sira kona-ba
artigu 17° limite da pena/hakmaan
pena.
Tuir Deputadu Aniceto Guterres katak “kodigu penál hatete ona kona-ba
atenuasaun pena ida-ne’e, atu halo espesiál, atu halo esepsaun ida hosi Kodigu
penál, atenuasaun ida-ne’e prefere hanesan medida preventiva bainhira ema mai
konfesa nia rede sira ne’e hotu no loke tan krime sira seluk, tanba ho objetivu
ida katak oinsá ita atu kombate krime organizadu, hanesan iha lian English “plea bargaining”, tanba ne’e mak ita hatama atenuasaun pena, selae
ba ha’u artigu 17° deznessesáriu” nia esklarese.
Tuir Diretor PSIK Dr. Vicente Fernandes e Brito, tuir nia hanoin katak
“artigu 16° nia konteudu sirkunstánsia ne’e espesífiku liu ba ema ne’ebé halo
korrupsaun, maibé ita refere ba iha artigu 17° signifika katak iha konduta
balun ne’ebé mak juiz fó, másimu pena prizaun ne’e mak tersu ida; exemplu sira
fó pena prizaun tinan-2 to’o tinan-8, másimu-8, minimu-2, nia grau iha artigu
57° kona-ba prizaun ho multa, entresante uitoan kona-ba saida mak Deputadu
Aniceto Guterres hatete, ita presiza diskute kle’an liután, tanba dalaruma ita
reséiu katak ita kria artigu ida, maibé deznessesáriu, ita mós tenke konsulta
didi’ak ho asesor sira kona-ba artigu ida-ne’e, kuandu ita refere ba lei anti
korrupsaun iha kontestu amplu, jeralmente kobertura ba iha artigu 16°, bainhira
loke ba abranjemente automatika estraordináriu ba tiha artigu 56°, ezemplu o agente terá atuado influencia de ameaça
signifika katak violénsia omesídiu, seksuál tanba nia funsaun la apropriadu
portantu artigu ne’e laiha efeitu”.
Iha fatin hanesan, Asesór Jurídiku Komisaun A, Dr. Julio lamenta katak invez-de ita uza artigu 56° kodigu
penál, tanba atenuante estraordinária kodigu penál uza ba kualker krime,
hanesan krime omesídiu, furtu, mais ita hakarak halo espesífiku ba lei anti
korrupsaun, ita tenki kria artigu espesífiku atenuante estraordinária ba krime
korrupsaun ninian tanba ida-ne’e jerál deit labele liga-ba, maibé kona-ba grau
atenuasaun, la presiza kria artigu foun, entaun artigu ne’e bele uza, kualker
Juiz ka Prokuradór hatene atu uza artigu 57°.
Husi diskusaun ida ne’e, Prezidente Komisaun A Parlamentu Nasionál
Carmelita Caetano Moniz justifika katak ‘‘nu’udar ezemplu juiz haree katak nia
preenxe ona kriteria atu hetan atenuasaun estraordinária, Juiz haree nia grau
ne’e iha artigu 57°, sé Juiz haree dehan loos ona tanba preenxe ona rekizitu
hodi bele hetan atenuasaun estraordinária, entaun haree ba artigu 57° kona-ba Limite
Pena nian, enkuantu ita hakarak akresenta hodi juiz hatene lalais, ne’e di’ak
liután, tanba artigu 16° ne’e la hanesan artigu 56° Kodigu Penál”.
Sira ne’ebé partisipa Iha diskusaun ne’e inklui mós Deputadu sira husi; partidu
CNRT, FRETILIN, KHUNTO, PD, UDT no PLP. No diskusaun ne’e rasik hahú ona iha
loron 13 no sei kontinua to’o loron 19 no loron 21, (Media/MP)