Dili-loron-19, fulan-Outubru, tinan-2020, Prokuradór Jerál Repúblika (PJR), Dr. José da Costa Ximenes, hato’o informasaun mensál ba Prezidente Repúblika (PR), Dr. Francisco Guteres Lú-Olo iha palasiu Prezidente, Bairupite.
PJR informa ba PR kona-ba atividade MP nian, ne’ebé hahú normaliza hikas iha loron -15, fulan-setembru, tinan-2020, hafoin ferias judisiál durante fulan rua iha nível nasionál inklui gabinete sentrál kombate korupsaun no kriminalidade organizada registra prosesu hamutuk atus ida sanulu (110) iha nivel nasional.
Nune’e mós Prokuradoria Distritál Dili iha fulan-setembru nia laran rejista prosesu atus ida hitunulu resin-haat (174), Prokuradoria Distritál Baucau rejista prosesu hamutuk atus ida tolu (103), Prokuradoria Distritál suai rejista prosesu hamutuk neenulu (60), durante fulan rua nia laran majistradu sira konsege finaliza prosesu hamutuk atus haat hitunulu resin-haat (474) iha nivel nasionál. Prosesu pendente hamutuk rihun tolu limanulu resin-ida (3.051), mesmu nune’e prosesu hotu-hotu movimenta nafatin.
Iha biban ne’e PJR mós informa tan katak, Ministériu Públiku halo ona rekursu kontra dezisaun Tribunál Distritál Dili ba krime tráfiku ilísitu droga ne’ebé envolve arguidu Casimiro Mateus Botelho ho pena prizaun efetivu tinan lima (5). tanba faktu aprovadu komete krime ilísito droga, ne’ebé simu sasán pakote kompresór AC karreta nian tau droga ho tipu sabu sabu methamphetamine 3.253 kg, ne’ebé autoridade alfándega prende iha loron-07, fulan-janeiru, tinan-2020 iha aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato Dili, aimoruk droga ne’e arguidu simu husi Nijerianu ida ho naran Valentin Okpagu.
PJR hatutan MP hatama tiha ona ba Tribunál Distritál Dili ba nia desizaun ne’ebé aplika pena prizaun tinan lima (5) ba arguidu ne’ebé envolve iha kazu droga tanba pena ida ne’e Presiza halo jestaun ida ne’ebé mak di’ak no desizaun Tribunál nian presiza tetu haree ba situasaun hotu-hotu, tanba droga puru ne’ebé iha bele multiplika valor USD miliaun tolu resin.
PJR konsidera aplikasaun pena refere atu loke tan odamatan ema tama nafatin, nune’e bainhira foti desizaun tenke haree ba impaktu saida mak ita sei simu. Timor Leste ema uza sai fatin tránzitu droga, tanba primeiru iha Sistema kontrolu fraku no segundu kestaun kuadru legál, terseiru desizaun Tribunál ne’ebé mak fó pena ne’eb’e ki’ik.
Nune’e mós PJR inform aba PR kona-ba veteranu sira falsu, veteranu sira balu depois luta libertasaun pátria ba envolve fali iha kazu sira falsifikasaun dukumentu, ne’ebé iha loron-16, fulan-outurbru, tinan-2020 Tribunál Distritál Dili (TDD) hola desizaun finál aplika pena prizaun efetivu tinan lima to’o tinan sia ba arguidu na’in lima tanba faktu aprovadu falsifikasaun dokumentu hodi simu pensaun hosi Estadu ho montante hamutuk $93,547.00. Prosesu ne’e envlove arguidu na’in sia hanesan Joaquim Silva “Mate Restu” hanesan veteran ida, Osvaldo Paulo, Mario de Araújo, Marcelino Pereira, Agostinha da Costa Maria, Constantino de Jesus Maia, Celio Maria Noronha Lay, Delio de Jesus Lobo Campos no Domingos Mendonça.
Arguidu sira-ne’e balu servisu iha komisaun omebajen, Ministériu Solidaride Sosiál no inklui, Sekretariadu Tékniku Administrasaun Eleitorál (STAE) no Banku BNU.
PJR afirma veteran naran sagradu, ema hotu tenke respeita la’os veteran sai hanesan broker buka ema sira naran ne’ebé iha Komisaun Omenajen nian suspende ema no buka tau hodi falsifika para simu osan.
MP sei halo rekursu hasoru arguidu na’in rua ne’ebé Tribunál absolve, tanba Komisaun Omenajen haruka karta ba banku ho dokumentu sira tanbasá banku fó fali pagamentu ba ema sira ne’ebé hatene katak falsu, tanba ne’e tenke verifika ba dokumentu, tanba ne’e MP sei koordena ho Ministériu Asuntu kombatente ba Libertasaun nasionál (MCLN) hadia lei balu haree ba asuntu ne’e, iha tempu badak MP sei servisu hamutuk ho Komisaun Omenajen hodi haruka selu indimizasaun sivil ba aktus ne’e mak sira halo.
Prokuradória Distritál Dili iha fulan kotuk hamutuk ho PNTL diresaun tránzitu, organiza motorizada hamutuk atus ida limanulu resin-ida (151) ne’ebé halo aprensaun iha tinan tolu ka haat no entrega ona ba Patrimóniu Estadu hodi halo prosesu leilaun, tanba Tribunál Distritál Dili disidi tiha ona sasán sira ne’e afavor ba estadu.
PJR mós informa ba PR kona-ba Lei rekoperasaun ativu hahú iha tinan-2016, MP prepara projetu ida kona-ba lei rekoperasaun ativus no entrega ona mós ba governu no parlamentu komisaun A haree hikas lei koperasaun ativu ne’ebé ninia objetivu atu adiministra no proteze bens aprendidu sira. (Media MP)