Suai- Sesta, loron-13, fulan-Dezembru, tinan-2019,  Prokuradór Distrital Suai, Dr. José Elo sai Oradór iha Semináriu Rejionál hodi hato’o Papel  Ministériu Públiku nian ba kumunidade sira iha Salaun Administrasaun Munisípiu Covalima.

Objetivu Prinsipál hosi Semináriu ida ne’e hodi fahe informasaun ba komunidade sira kona-ba kna’ar instituisaun Judisiariu sira-nian no kna’ar Ministériu Públiku nian bainhira reprezentante vitima, feto no labarik sira tuir konstituisaun no Lei sira inklui fahe informasaun ba komunidade no lider komunitariu  sira oinsa Asesu ba Justisa.

Iha intervensaun Prokuradór  dehan, Ministériu Públiku nudar orgaun ida no instituisaun estadu ida ne’ebé mak defende de’it ba Lei, ne’ebé mak hatur ona iha konstituisaun RDTL iha Artigu 132. Ministériu Públiku hanesan Instituisaun Automonu ida la halis ba Orgaun seluk, MP laharee de’it ba asaun Penál maibe haree mós ba asaun sivil sira maibe serbisu tuir de’it Lei kumpri de’it orden husi superiór hirarkia maibe orden tenki tuir Lei no iha ita-nia Lei Penál ne’e atu regula hahalok aktu krimi sira,  no sé mak na’in ba aktu krimi no asaun Penál sira ne’e mak MP.

Iha biban ne’e, Prokuradór  Distriál Suai Dr.José Elo hato’o  Papel MP nian ba komunidade sira katak Ministériu-Públiku nia Papel importante tebes hodi reprezenta Estadu, hala’o asaun penál, hametin defeza ba labarik sira, ema ne’ebé laiha, no inkapasitadu sira, defende legalidade demokrátiku no promove banati tuir lei.

Iha sensibilizasaun ne’e Prokuradór Distritál explika  mós  ba komunidade sira oinsá prosesu kazu ida la’o to remata no hato’o mós  ba komunidade sira katak, bainhira hetan abuzu ruma husi ema seluk bele hato’o keisa direita ba Polisia  no mós organizasaun sira ne’ebé fó asistensia legal hanesan ALFELA.

Nune’e mós Adjunta Interina Organizasaun Judisiál Monitorizaun ba Programa (JSMP) Ana Paula Marçal akresenta tan katak, Serbisu JSMP atu halo fiskalizasaun ba serbisu judisiariu sira iha Timor-Leste la’os atu kritika de’it maibe kritika atu hadia justisa ida di’ak ba ema hotu no ba Povu. Sensibilizasaun ida ne’e atu lori fila fali partisipante sira ne’ebé JSMP realiza ona treinamentu ba sira atu sira bele hasoru direitamente ho autor Tribunal, Ministériu Públiku, Defensór Públiku atu nune’e Partisipante sira bele hatene klean liu tan kona-ba Papel Instituisaun sira ne’e.

Iha fatin hanesan Xefi suku Manutasi Munisipiu Ainaro Manuela da Silva Caldas hatete, “hau sente kontente tebes ba programa ida ne’e no hau mai la’os mesak hau mai ho estrutura inklui Xefi Aldeia no komunidade sira tanba sensibilizasaun ida ne’e importante atu bele ajuda ami bele rezolve problema krimi sivil sira durante ne’e mosu, krime sira seluk ami intrega ba estadu liuliu ba Ministériu Púliku. Seminár ida ne’e importante mós atu fazilta ami hodi aumenta ami nia koñesimentu sai klean liu tan ba buat ne’ebé ami la hatene atu ami bele la’o tuir Lei haruka. Nia hatutan mós Kazu ne’ebé durante ne’e mosu barak liu iha suku Manutasi Ainaro mak kazu kona-ba Rai, meius ne’ebé durante ne’e sira uza hodi rezolve problema hirak ne’e ho maneira kultura ninian”.

Semináriu ida ne’e Organiza husi Organizasaun Judisiál Monitorizaun ba Programa (JSMP) ne’e hetan partisipasaun hosi komunidade sira hamutuk-54 iha salaun Administrasaun Munisipál Suai, (Media
PJR)